Systemowa termomodernizacja domów jednorodzinnych na wsi szansą na czyste powietrze

Poprawa standardu energetycznego niewielkich domów jednorodzinnych w gminach wiejskich to przedsięwzięcie wymagające pomysłu i przedsiębiorczości, jednak zakres oraz skala korzyści dla gminy, która kompleksowo podejdzie do termomodernizacji może być tak znacząca dla warunków życia w gminie i możliwości jej stałego rozwoju, że warta podjęcia wysiłków. Dlaczego?

Co mówią statystyki?

W Polsce jest około 6 mln budynków, w tym 5,5 mln domów mieszkalnych. Wśród nich aż 5 milionów jednorodzinnych. Przeważająca liczba tych domów (50-60%) pochodzi z okresu PRL. Większość nigdy nie została poddana gruntownym remontom, a ze wsparcia termomodernizacji w praktyce były wyłączone właśnie budynki jednorodzinne na terenach wiejskich.

Tymczasem ich stan wpływa na komfort życia mieszkańców, a niski standard energetyczny obciąża budżety gospodarstw domowych, w skrajnych przypadkach prowadząc do ubóstwa energetycznego. Właśnie w takich domach mieszka ponad 50% wszystkich obywateli naszego kraju, przy czym na wsi domy jednorodzinne stanowią aż 97% ogółu budynków.

Warunki życia właścicieli domów jednorodzinnych na wsi, mogłyby się radykalnie poprawić, gdyby swoje domostwa poddali kapitalnemu remontowi, połączonemu z gruntowną termomodernizacją.

Korzyści nie tylko dla indywidualnych odbiorców

Kumulacja tych jednostkowych wysiłków mogłaby również przynieść całej społeczności lokalnej wiele dodatkowych korzyści ekonomicznych, socjalnych i środowiskowych, jednak pod warunkiem, że aktywności na rzecz poprawy standardu domów jednorodzinnych byłyby przeprowadzone na masową skalę.

Licząca około 5,5 tys. mieszkańców gmina ma w swoich zasobach zaledwie kilkanaście budynków takich jak urzędy, szkoły, niewielkie budynki wielorodzinne. Natomiast domów jednorodzinnych jest aż 1500, przy czym zdecydowana większość z nich – 1200, została wzniesiona przed 1988 rokiem. Dlatego skala zmian oraz ich rezultat miałyby ogromne znaczenie.

Skala oszczędności

Ograniczenie strat ciepła w wyniku termomodernizacji nie tylko pozwala znacząco zmienić zapotrzebowanie na energię i paliwa, przykładowo z 10,5 ton węgla na rok przed termomodernizacją do zaledwie 4,2 tony węgla na rok po termomodernizacji. Jednocześnie ponad 2-krotnie zmniejsza emisje towarzyszące spalaniu i zanieczyszczające powietrze, i co istotne w szerszym kontekście pomogło by zachęcić mieszkańców do stosowania czystych paliw.

Bazując na rzetelnych obliczeniach będzie można oszacować potencjał oszczędności energii, kosztów ogrzewania, paliw i zmniejszenia niskich emisji dla dowolnej wiejskiej gminy, a także określić przybliżoną kwotę niezbędnych nakładów na działania termomodernizacyjne, możliwości rozwoju lokalnego rynku i firm świadczących usługi na rzecz termomodernizacji. Można będzie dostrzec i docenić duże możliwości małych domów.

Również w skali makro, gdzie samo docieplenie 3,5 miliona budynków jednorodzinnych w Polsce przyniosłoby roczne oszczędności surowców energetycznych w postaci ponad 995 mln m³ gazu oraz ponad 1,6 mln ton węgla.

Wsparcie rządowe

Ministerstwo rozwoju przygotowało prawie 900 milionów złotych dofinansowania dla gmin, które podejmą odpowiednie kroki, aby ograniczyć emisję szkodliwych substancji na swoim terenie. Środki są przeznaczone na kompleksową termomodernizację, czyli wymianę nieekologicznych źródeł ciepła i docieplenie budynków jednorodzinnych. STOP SMOG jest adresowany przede wszystkim do gmin, które mają problem z jakością powietrza na swoim terenie i mogą to potwierdzić np. wynikami pomiarów GIOŚ/WIOŚ, albo obecnością na liście WHO najbardziej zanieczyszczonych miast UE. Najbardziej uprzywilejowane przez program jednostki to gminy liczące do 100 000 mieszkańców. Ponadto musi obowiązywać na danym terenie wojewódzka uchwała antysmogowa (na dzień 10 września 2020 posiada ją 11 województw).